Drapacz lekarski (Cnicus benedictus )

Drapacz lekarski (Cnicus benedictus L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego. W Polsce nie spotykano drapacza na stanowisku naturalnym, drapacz rośnie wyłącznie na plantacjach zielarskich i w przydomowych ogrodach ziołowych. Od średniowiecza uprawiana jest jako lek w klasztorach oraz jako roślina ozdobna w ogrodach. Dorasta do 60 cm wysokości. Roślina jest gęsto owłosiona, łodyga jest czerwonawa, rozgałęziona, lepka na powierzchni liści. Liście są długie, kolczaste, na przemian lancetowate aż jajowate z szerokim ogonkiem skrzydlatym. Kwiaty rosną na wierzchołkach pędów, mają ładny żółty kolor i czerwono-brązowe kolce na brzegach. Kwiaty mają piętno lub słupek, wewnątrz są większe i mają pięcioramienną koronę. Drapacz kwitnie w czerwcu i lipcu. Jest hermafrodytą (posiada zarówno męskie jak i żeńskie narządy) i jest zapylana przez owady. Owocem są niełupki z puchem, mają słodki smak.

Kwitnący drapacz lekarski

Św. Benedykt przypisał mu wiele właściwości leczniczych a w szczególności działanie przeciwnowotworowe i antybakteryjne. Drapacz zawiera min. gorzką substancję (gorycz knicyna), flawonoidy, substancje antybiotyczne i duże ilości soli mineralnych (najwięcej jodu). W średniowieczu drapacz był uznawany za panaceum na wszelkie dolegliwości, a nawet zarazy które dziesiątkowały ludność średniowiecza. Obecnie używa się go do robienia wódek likierów ziołowych. Świeże, jeszcze nie rozwinięte kwiaty można przyrządzać jako substytut karczocha, a suszonych używa się jako substytutu szafranu w daniach. Młode liście można spożywać na surowo lub gotowane jako warzywo. W tradycyjnej medycynie ludowej  sporządzano z niego nalewki, napary i wyciągi, był składnikiem "gorzkich formuł", używanych do leczenia problemów trawiennych oraz do wzmocnienia apetytu. Jest to jeden z najstarszych środków ludowych w leczeniu braku miesiączki i do pobudzania laktacji.

Stanowisko  pod uprawę drapacza powinno być słoneczne, osłonięta od wiatru, gleba ciepła, niezbyt sucha, żyzna o odczynie zasadowym. Dobrze udaje się po roślinach okopowych lub warzywach przedplonem może być także rzepak i mieszanki motylkowe, bądź zielony nawóz przyorany jesienią.

Nasiona drapacza lekarskiego

Nasiona możemy wysiewać do doniczek jak przy produkcji rozsady ogórków lub wprost do gruntu. Jeżeli wysiewamy kilka kilkanaście nasion zdecydowanie polecam wyhodowanie sadzonek np. w doniczkach produkcyjnych P8/P9. Nasiona moczymy przez 24h i wysiewamy na przełomie marca  kwietnia centralnie na głębokość 1-2cm po jednej szt. w każdą doniczkę. Optymalna temperatura kiełkowania to 20-24st. Wschody pokazują się po 10-14 dniach i rosną dość szybko, tak by w maju po zimnych ogrodnikach sadzonka była dobrze ukorzeniona i gotowa do wysadzenia w miejsce stałe.

Siewki drapacza lekarskiego

Siwki przepikowane do multipalety 5x5cm

Z względu na rozmiar dorosłych roślin sadzonki sadzimy w rozstawie 40x40cm. Gdy zakładamy plantacje produkcyjną nasiona wysiewamy wprost do gruntu, najlepiej pod koniec kwietnia w rzędy co 40 cm. Przy dobrych warunkach atmosferycznych wschody ukazują się po 2 tygodniach. Im wcześniej pojawią się wschody tym mniej problemów z zabiegami pielęgnacyjnymi. Drapacz szybko się rozkrzewia i zagłusza chwasty, całą pracę można wówczas sprowadzić do obróbki mechanicznej. Częste zabiegi spulchniające i odchwaszczające uzależnione są naturalnie od warunków pogodowych. Odchwaszczanie należy przeprowadzać płytko, unikając wydobywania nasion chwastów z głębszych warstw gleby

Surowcem zielarskim są liście kwiaty i nasiona Liście zbieramy tuż przed kwitnieniem na początku czerwca. Drapacz można zbierać 3x, za pierwszym razem nać z liśćmi, drugi raz kwiaty i ostatecznie nasiona. Drapacz lekarski suszymy w cieniu lub w specjalnej suszarce w temperaturze 40 ° C. Nasiona są zbierane tuż przed pełną dojrzałością. Całe główki zrywamy i zostawiamy by dojrzały w cieple i cieniu

Roślina ma działanie:

bakteriobójcze
wzmacnia serce
poprawia apetyt
działa moczopędnie
działa wiatropędnie
zwiększa wydzielanie żółci
reguluje przemianę materii
łagodzi bóle menstruacyjne i reguluje cykl miesiączkowy,
pobudza i reguluje czynność wątroby
pobudza wydzielanie soku żołądkowego
przeciwdziała nadmiernej fermentacji jelitowej
pozytywnie oddziałuje na błony śluzowe żołądka i jelit
na problemy trawienne, likwiduje bóle brzucha i niestrawność

Stosowany w leczeniu: anoreksji,depresji, histerii i wyczerpania nerwowego.

Jest używany do leczenia trudno gojących się ran oraz stanów zapalnych i chorób skóry. Ogranicza rozmnażanie wielu gatunków bakterii (działa jak antybiotyk) oraz niektórych wirusów. Jest stosowany do oczyszczania krwi, przyczynia się do wzmocnienia mózgu i pamięci. Liście w formie wysuszonej i sproszkowanej podaje się w celu usunięcia robaków jelitowych. Ze względu na wyjątkowo wysoką zawartość minerałów ma działanie ogólnie wzmacniające, jest polecany rekonwalescentom, osobom starszym i wycieńczonym, narażonym na stres i ze złą przemianą materii. Stosowany również w celu uzupełnienia mikroelementów. Kiedyś wykorzystywano również nasiona do wywoływania potów

Przeciwwskazania: Gdy masz nadwrażliwość na ziele drapacza lub inne rośliny z rodziny Złożonych, nadkwaśność, chorobę wrzodową żołądka i/lub dwunastnicy.
Możliwe skutki uboczne: Przyjmowany w dużej ilości napar lub odwar z drapacza może powodować nudności, wymioty, kolkę, biegunkę.