Krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis)

Krwiściąg lekarski – gatunek rośliny należący do rodziny rózówatych (Rosaceae). W warunkach naturalnych występuje w umiarkowanych strefach Eurazji i Ameryki Północnej. Nazwa pochodzi z łaciny, Sanguis oznacza krew, a sorbeo wchłaniać, absorbować. Jest jedną z trzech odmian krwiściągów występujących w naturalnych stanowiskach w Polsce. Krwiściąg lekarski jest byliną porastającą łąki i murawy o zróżnicowanej wilgotności. Swoim wyglądem pokrojem do złudzenia przypomina krwiściąg mniejszy. Jest jednak od niego zdecydowanie większy. W sprzyjających warunkach dorasta do 100-120cm wysokości. Liście rozetowe charakterystyczne złożone, pierzaste, z wieloma listkami. Liście na pędach kwiatowych podłużne jajowate u nasady sercowate, grubo ząbkowane, dolna część liścia szarawa. Pędy kwiatowe zwieńczona nitkowatymi kwiatostanami bez płatków. Kwitnie od czerwca do pierwszych przymrozków, zapylany przez muchówki i motyle. W sprzyjających warunkach pogodowych dochodzi także do samozapylenia. Krwiściąg lekarski stanowi roślinę pokarmową dla zagrożonego motyla nocnego błyszczki zosimi, oraz dwóch motyli dziennych, modraszka telejusa i modraszka nausitousa których gąsienice początkowo żerują w jego główkach kwiatostanowych, następnie kontynuują rozwój w gniazdach mrówek. Krwiściąg lekarski jest rośliną leczniczą, wykorzystuje się korzeń jak i ziele. Jest ceniony przez pszczelarzy jako roślina miododajna, oraz rolników jako roślina pastewna. Znalazł tez zastosowanie kulinarne, w okresie nim zakwitnie świeże listki możemy stosować jako dodatek do kanapek i surówek.

Krwiściąg lekarski jako zupełnie mrozoodporna roślina rodzima jest łatwy w uprawie. Dobrze rośnie w typowej bogatej w kompost ziemi ogrodowej. Podłoże powinno być przepuszczalne, źle toleruje zastoiny wodne. Preferuje stanowisko słoneczne do lekko zacienionego. Rozmnażamy go poprzez wysiew nasion, najlepiej jesienią zaraz po zbiorze. Nasiona w czasie zimowego spoczynku przejdą naturalna stratyfikację i skiełkują wiosna roku następnego Wysiew nasion w terminie wiosenno-letnim wymaga poddanie ich prostemu zabiegowi zimnej stratyfikacji. Przygotowujemy mały pojemnik np. 0,2l i trochę drobnego piasku.

Nasiona moczymy 24h w niechlorowanej wodzie, potem mieszamy z piaskiem i umieszczamy w pojemniku. Pojemnik z pisakiem obficie zraszamy wodą i umieszczamy w lodówce (nie zamrażarka). Okresowo należy sprawdzać stan wilgotności i w razie potrzeby uzupełniamy wodę. Piasek powinien być wilgotny a nie zalany wodą. Zbyt duża ilość wody może spowodować rozwój patogenów i gnicie nasion. Po 3-4 tygodniach nasiona są gotowe do wysiania. Wysiew najlepiej na miejsce stałe, tak by młode siewki wykształciły odpowiedni system korzeniowy. W pierwszym roku po wysianiu młode krwiściągi tworzą tylko liście rozetowe, a zakwitają w drugim i kolejnych latach. Drugim sposobem rozmnażania jest podział karpy korzeniowej wczesna wiosną. Rozmnażane w ten sposób rośliny zakwitną jeszcze tego samego roku. Krwiściąg nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Tak jak większość bylin wymaga okresowego odchwaszczania i podlewania w czasie susz.
 

Krwiściąg lekarski jak sama nazwa wskazuje to roślina lecznicza. Surowcem zielarski jest suszone kłącze Radix Sanguisorbae, oraz ziele Herba Sanguisorbae. Kłącze pozyskujemy późna jesienią, a ziele zbieramy w okresie kwitnienia. W medycynie ludowej, Chińskiej i Tybetańskiej od wieków surowce te były stosowane do przygotowywania nalewek, naparów i wywarów. Zawarte w nich garbniki, kwas,salicylobinowy, saponiny trójterpenowe,pochodne kwasu ursolowego i oleanolowego, flawomidy oraz taniny (elagitanina i gallotanin) pozytywnie wpływają na organizm ludzki. Mnogość związków aktywnych powoduje ze preparatom z krwiściągu przypisuje się wiele właściwości np.:

tamowanie krwawień

działanie antyoksydacyjne

neuroprotekcyjne

przeciwnowotworowe

przeciwzapalne

przeciwbakteryjne

przeciwwirusowe

spowalniające procesy starzenia

ściągające

Wszystkie te właściwości sprawiają że preparaty z krwiściągu lekarskiego poza tamowaniem wszelkiego rodzaju krwawień wykorzystywane są w leczeniu: zapaleniu błon śluzowych żołądka, wrzodach dwunastnicy, zapalenia żył i żylaków, hemoroidach, alergii, trądziku, owrzodzeniach skóry, AZS. Przeciwbakteryjne właściwości preparatów szczególnie tych wytwarzane z kłącza hamują biofilm wytwarzany przez bakterie gronkowca złocistego. Są skuteczne w leczeniu lekoodpornych szczepów tego patogenu.